Huner îfadeya jiyaneke maqûl û hişmend e ku bi hişmendiya herî kûr a hebûnê di me de hestên herî bilind û ramanên herî hêja şiyar dike. Huner mirov ji asta jiyana şexsî digihîne asta jiyana gerdûnî; Ne tenê bi piştrastkirina ku mirov di heman bîr û baweriyan de beşdar bibin, lê di heman demê de di heman demê de di hestan de jî. Hunera paşerojê dê ne aîdî çend kesan be, dê bibe amûrek ku tekûz û yekîtiyê misoger dike.
Ji ber vê yekê em li tiştên ku me di derbarê Hunera Kurdî de berhev kirine binêrin;
-“Xwarina yekem ji aliyê Kassiyên Kurd ve hatiye çêkirin. Salnameya Yekem; prensîbên yekem ên matematîkê û geometriyê; Kasîtên Kurd yekem yekeyên giranî û dirêjiyê îcad kirin.” (r. 21)
Xanî Ji Kerpîç e çêkirîn
-“Kasîtên Kurd li Rihayê yekemîn çavdêriya xwe ava kirin. Dubendiya ‘teşhîs’ û ‘dermankirinê’ ya yekem; Kasîtên Kurd masajê wekî rêbaza dermankirinê bikar tînin. Û wan rûn keşf kir.” (r. 22)
Çavdêrxaneya Rihayê
-“Nivîsên tabloyên têkildarî destana bi navê Destana Gilgamêş ji aliyê helbestvanê Kurd ê Kasîtî Sin-Lekke-unnî ve hatine nivîsandin.” (r. 39
Destana Tabela Gilgamêş
“Îraniyan dewlemendiya xwe ya edebî û hunerî ji kurdan wergirtin.” (r 44)
Ehmede Xani
“Deng-Beige, ku jê re Meddah jî tê gotin, ji çanda kurdan e.” (r. 54)
Mihemede Nenyasî û Dengbej, 2015
“Peyva saz kurdî ye. Herwiha peyvên sazbend (instrumen talist), sazende û sazendegan ku ji heman kokê tên jî berhemên zimanê kurdî ne. (r. 57)
Şivan Perwer û Saz
“Minstrel beşek ji çand û hunera Kurdî ye. Helbestvanên gelê Kurd bi hezaran sal e ku di şaxên hevrikî, qijkirin, xemilandin û stranên gelerî de bi çîrokan, di cejnên Newrozê, dawetan an jî di şevên dirêj ên zivistanê de şiyanên xwe yên hunerî nîşan didin.” (r. 59)
Tirba Mem û Zîn
“Ji hemû cîhanê re jî tê zanîn ku lîstika jentûnê werzişek taybet a Kurdan e. Peyva Cirit kurdî ye. Lîstika javê bi hespên kurdan tê lîstin.” (r. 169-170)
Lîstika Cırît
“Efsaneya di Şahnameyê de (ji aliyê Firdevs ve hatiye nivîsandin) bi tevahî li ser Kurdan e.” (r. 148)
Şahname
“Kurdan bikaranîna boyaxa kokê îcad kirine.” (r. 179)
Hunera boyaxa xalîçeyê
Di warê roman, şano, weşana radyoyê û muzîk û hunerê de li Yekîtîya Sovyêtê destkeftên pêşî yên kurdan hatin gotin. Kurdan bi saya azadiya sosyalîzmê di warê şanoya romanê de, bi kurtasî di warê hunerê de mînakên xwe yên pêşîn bidin û di warê çand û hunerê de jî pêşketinan bi dest bixin. Merasîma xelatdayînê ya ku ji bo ku bi kurdî nebêjin, bi avêtina kevçîyan û şovenîzmê divê em ji bîr nekin. Şêweya herî bilind a Îdeayê kesayet e. Lewma hunera herî bilind hunera kesayeta herî bilind e.
Çavkanî: Huner Çi ye Tolstoy, Cemşîd Bener Dîrok û Şaristaniya Kurd, Hunera Kurdî li Yekîtiya Sovyetê
YAZAR:
- ZANA KILIÇ
- A. BERAT ŞEN