Türkiye’nin modern tarihinde en çok tartışılan konulardan biri Kürt sorunu ve bunun demokratik yollarla çözülüp çözülemeyeceğidir. 2009’dan itibaren başlayan “açılım politikaları” ve 2013’teki çözüm süreci, Kürtler için bir barış umudu yaratmıştı. Ancak kısa sürede çöküşe giden bu süreç, hem Kürtlerin hem de Türkiye toplumunun hafızasında derin bir iz bıraktı.
Barış Süreci Nasıl Başladı?
2009’da devlet, “demokratik açılım” adıyla Kürt meselesine yeni bir yaklaşım geliştirmeye çalıştı. Bu dönemde:
Kürtçe yayın yapan TRT Kurdi kuruldu.
Anadilde savunma hakkı gibi yasal değişiklikler yapıldı
2013 Newroz’unda Abdullah Öcalan’ın Diyarbakır’a gönderdiği mektup ile silahların susacağı ilan edildi. Bu gelişmeler, hem Kürtler hem de Türkler arasında büyük bir heyecan yaratmıştı.
2009, Habur Kapısı
Çöküşün Nedenleri
2015’te barış süreci çöktü. Bunun başlıca sebepleri:
7 Haziran 2015 seçimlerinde HDP’nin başarısı sonrası yükselen siyasi gerilim.
Suruç ve Ankara katliamları ile artan güvenlik kaygıları.
Hendek savaşları ve şehir çatışmaları.
İktidarın milliyetçi politikalara geri dönmesi.
Bu gelişmeler, süreci tamamen sona erdirdi ve barış umudu yerini yeniden şiddete bıraktı.
Kürtler İçin Sonuçları
Barış sürecinin çöküşü, Kürtlerde büyük bir hayal kırıklığı yarattı. Siyasal mücadele daha çok parlamento dışı yöntemlere kaydı. Aynı zamanda Ortadoğu’da, özellikle Rojava’da gelişen Kürt hareketi daha fazla önem kazandı. Türkiye’de ise güvenlikçi politikalar ve baskılar arttı.
Tarihsel Dersler
Kürtlerin son süreçte yaşadığı deneyim, şu tarihsel dersleri ortaya çıkardı:
Barış, tek taraflı iradeyle sürdürülemez.
Toplumsal destek güçlü olsa da siyasi rekabet süreçleri baltalayabilir.
Kalıcı çözüm, yalnızca güvenlik politikalarıyla değil, demokratik adımlarla mümkündür.
Sonuç
Türkiye’de Kürt sorunu hâlâ çözülmemiş durumda. Barış süreci umut yaratsa da çöküşü çok daha derin yaralar açtı. Ancak tarih bize şunu gösteriyor: Kürtler, yüzyıllardır süren mücadelesinde barışı da, direnişi de en güçlü şekilde sahiplenmiştir. Gelecekte yeni bir barış süreci gündeme gelirse, geçmişten alınacak dersler kritik bir rol oynayacaktır.
Sürecin Dinamikleri
Barış sürecinde en dikkat çeken noktalar şunlardı:
İmralı görüşmeleri: Devlet yetkilileri ile Abdullah Öcalan arasında yapılan görüşmeler.
Dolmabahçe Mutabakatı (2015): Demokratik çözüm için 10 maddelik çerçevenin kamuoyuna açıklanması.
Toplumsal destek: Sürece hem Kürt illerinde hem de batıdaki entelektüel çevrelerde büyük bir ilgi vardı.